piątek, 26 maja 2017

Cmentarz w Proszowej

Proszowa (niem. Gräflich Kunzendorf) to niewielka wieś w powiecie lwóweckim. Prawdopodobne początki wsi sięgają XII lub XIII w. Pod koniec średniowiecza von Schaffgotschowie, właściciele ówczesnej Proszowej i wielu okolicznych wsi zbudowali tu jeden ze swoich dworów. We wsi znajduje się piętnastowieczny kościół św. Jana Chrzciciela, przebudowywany w XVIII w. otrzymał wyposażenie barokowe; w czasie tych (i późniejszych, XIX-wiecznych) robót zatracił swoje pierwotne cechy gotyckie. W Proszowej istniał jeszcze wybudowany w latach 1742-44 kościół ewangelicki. Jak większość świątyń tego obrządku, była ona prosta - bezwieżowa budowla o konstrukcji szachulcowej założona na planie prostokąta, nakryta łamanym dachem naczółkowym. Po roku 1945 kościół ten z oczywistych względów nie był używany i uległ dewastacji tak, że w latach osiemdziesiątych XX wieku został rozebrany.
Na wschód od wsi zachowały się pozostałości XIX w. cmentarza ewangelickiego z murowaną kaplicą, czterema kryptami i licznymi nagrobkami. Czas i wandale okrutnie obeszli się z tym miejscem pochówku - większość krzyży i ogrodzenie wycięte na złom, wszystkie krypty w grobowcach zostały rozkute i rozkradzione (widać resztki trumien i zrobień, a w jednej z nich leżą na widoku ludzkie kości!). Niemniej widać jeszcze miejscami że chowane były tutaj zamożne osoby, zachowały się m.in. dwa grobowce kryptowe z glazurowanych (szkliwionych) cegieł oraz resztki kolumnad trzeciego grobowca, a także liczne granitowe nagrobki.








































poniedziałek, 1 maja 2017

Huta Józefina w Szklarskiej Porębie

Huta szkła powstała w Szklarskiej Porębie na zlecenie Ludwika Schaffgotscha, nazwę otrzymała od imienia jego żony - "Józefiny". Jej powstawanie nadzorował ostatni z czeskiego rodu mistrzów szklarskich Preusslerów - Franciszek Pohl. Prace nad budową zakładu rozpoczęto w marcu 1841 r., w połowie 1842 r. zaczęły pojawiać się pierwsze wyroby. Główny budynek huty z dwoma piecami topniczymi stanął na lewym brzegu rzeki Kamiennej, na prawym umieszczono tłuczkarnię, szlifiernię i magazyny. W pierwszym roku po otwarciu "Józefiny" zatrudniano już 135 robotników. W 1851 roku w Londynie, na światowej wystawie przemysłowej zostały pokazane dwa błękitno-białe, kryształowe puchary z grawerowanymi wizerunkami królowej Wiktorii i ks. Alberta, od tego momentu wyroby szklane pochodzące ze Szklarskiej Poręby zasłynęły na świecie.
Sławę wyrobów szklanych z "Józefiny" ugruntowały kolejne wystawy światowe w Paryżu w 1867 r. i w Wiedniu w 1873 r. W tym czasie podjęto eksport luksusowych szkieł do Rosji, na Daleki Wschód i do Stanów Zjednoczonych. Huta zasłynęła z kompletów do deserów, win, likierów i wódek w stylu artdeco. Większość wyrobów charakteryzowała się delikatnym wzornictwem nawiązującym do motywów przyrodniczych, ulubionymi motywami dekoracji były grawerowane z wielką precyzją zwierzęta, ptaki, kwiaty i owoce.
Po wyzwoleniu "Józefina" nie zaprzestała produkcji, w okresie powojennym w hucie tworzyli wybitni artyści - twórcy szkła: Henryk Albin Tomaszewski, Jan Owsiewski, małżeństwo Reginy i Aleksandra Puchałów. W latach 1953-1955 powstały żyrandole i kinkiety, które zawisły pod sufitami Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Od 1956 r. funkcjonowała pod zmienioną nazwą jako Huta Szkła Kryształowego "Julia". Stara "Józefina" została przeniesiona do Hamburga. Produkcja huty "Julia" została zatrzymana po prywatyzacji na początku lat dziewięćdziesiątych XX w.
W 1930 r. Szklarska Poręba otrzymała swój herb mówiący o jej przeszłości, a który obowiązuje do dziś. W górnym polu umieszczony został puchar z rubinowego szkła, który nawiązuje do tradycji hutniczych Szklarskiej Poręby.